> Lees het artikel zoals verschenen in het Tijdschrift voor Voeding en Diëtetiek

Steeds meer Belgen zetten zich in voor Mercy Ships, de internationale organisatie die met ziekenhuisschepen gratis chirurgische zorg biedt in landen waar medische hulp moeilijk bereikbaar is. Eén van hen is Pascale Berghmans, een gepassioneerde diëtist die zich onlangs acht weken lang als vrijwilliger inzette in Madagaskar.

“Mijn missie? Voedingszorg toegankelijk en betaalbaar maken voor iedereen”, vertelt Pascale Berghmans uit Vlaams-Brabant. Die overtuiging bracht haar aan boord van de Africa Mercy®, een varend hospitaal dat aanmeerde in Madagaskar. Ze werd daarmee de eerste Belgische klinisch diëtist ooit op het schip.

Eerste kennismaking

Pascale maakte voor het eerst kennis met Mercy Ships via een online infosessie. “Ik was meteen geraakt. Voedingszorg kunnen bieden aan de allerarmsten, wie kan daar ‘nee’ tegen zeggen?” Enkele maanden later stond ze op het dek van de Africa Mercy, klaar voor een onvergetelijk avontuur van acht weken.

Werken in Madagaskar

Haar werkdagen waren intens maar gestructureerd: van maandag tot vrijdag, van 8 tot 16 uur. Ze werkte zowel op het schip zelf als op de kade, waar ambulante patiënten medische en voedingsbegeleiding kregen. “Een unieke ervaring, ook dankzij de samenwerking met de lokale dagploeg die hielp bij het vertalen en dagelijkse zorgtaken. Die samenwerking was warm en respectvol.”

“In België begeleid ik vooral mensen met obesitas of diabetes. Daar werkte ik vooral met ondervoede patiënten met ernstig ondergewicht. Twee totaal verschillende werelden.”

Casus 1 – Van ernstig ondergewicht naar ‘fit for surgery’

Een van de meest opvallende succesverhalen betrof een 51-jarige man met een goedaardige tumor in het aangezicht. Bij intake woog hij 46,2 kilo voor 1,68 m (BMI 16,4) en had hij een bovenarmomtrek van 22,5 cm.

De patiënt werd opgenomen in het HOPE Center (Hospital Outpatient Extension), waar hij Mana (RUTF) kreeg aangevuld met drie volwaardige maaltijden per dag. Binnen drie weken bereikte hij zijn streefgewicht en kwam zes kilo aan.

Wat is Mana (RUTF)?

Mana is een Ready-to-Use Therapeutic Food: een energierijke, kant-en-klare pasta op basis van pinda’s, olie, melkpoeder, suiker en vitamines/mineralen. Het bevat ongeveer 500 kcal per portie en wordt wereldwijd ingezet bij de behandeling van acute ondervoeding.

Casus 2 – Elke calorie er weer af gelopen

Niet alle gevallen waren zo snel opgelost. Een vrouw van vijftig kwam maar niet bij, ondanks extra voeding. De reden? Ze liep wekelijks twee dagen op en neer naar de consultatie en verbrandde zo letterlijk alle extra calorieën.

Toen ze in het HOPE Center werd opgenomen, kreeg ze rust en drie volwaardige maaltijden per dag. Eindelijk kwam ze bij en kon ze geopereerd worden.

Van pre-op tot post-op

Het werk stopt niet na de weging. Op de afdeling MAXFAX (kaakchirurgie) paste Pascale sondevoeding aan voor ondervoede patiënten. Ook op de PLASTICS-afdeling (brandwonden) speelde voeding een cruciale rol bij het herstel.

“Als diëtist ben je misschien wel de enige zorgverlener aan boord die een patiënt van begin tot einde volgt. Daardoor bouw je een bijzondere band op – dat is misschien nog het mooiste deel van het werk.”

Praktijktip uit de missie

Maximaliseer voedseltoegang in een gecontroleerde setting.

• Combineer calorierijke bijvoeding (bijv. RUTF/Mana) met drie volwaardige maaltijden per dag.
• Controleer op parasitaire infecties bij uitblijvend effect.
• Stop multivitaminen als de bijvoeding rijk is aan vetoplosbare vitamines.
• Let op voor refeeding-syndroom bij ernstig ondervoede patiënten.
• Volg patiënten ook na de operatie nauw op voor optimale wondheling.

Persoonlijke impact

“De dankbaarheid van de patiënten was ontroerend. Eén van hen bleef me zelfs bedanken via een collega, lang nadat ik terug thuis was.”

Ze kijkt ook met bewondering terug op het samenleven en -werken met een internationale crew van 450 mensen uit 45 landen. “Dat liep verrassend vlot en harmonieus. Het heeft me leren relativeren.”

Daarnaast groeide haar vakkennis sterk: “Ik leerde hoe voedingstherapie in andere landen wordt toegepast en hoe je adviezen aanpast aan lokale producten.”

Oproep aan andere vrijwilligers

Voor iedereen die overweegt om zich in te zetten als vrijwilliger, heeft Pascale een duidelijke boodschap: “Gewoon doen. Laat je niet afschrikken door het onbekende. Je krijgt er zoveel voor terug.”

Zelf hoopt ze in de toekomst opnieuw aan boord te gaan, liefst meerdere keren voor kortere periodes. “Eens Mercy Ships in je hart zit, laat het je niet meer los.”