Portret Freya Bernaert, operatieverpleegkundige op de Global Mercy
“Mercy Ships bracht alles wat ik ervan verwachtte en zelfs meer”
Journalist Peter Gordts trok in februari naar de Global Mercy in Sierra Leone, waar hij het levensreddende werk op het grootste ziekenhuisschip ter wereld van dichtbij meemaakte. Zijn ontmoeting met de patiënten en vrijwilligers van Mercy Ships lieten hem niet onberoerd. Hij ging in gesprek met vrijwilligster Freya Bernaert, operatieverpleegkundige op de Global Mercy.
Haar dertienjarige dochter Maxine is haar vurigste fan. “Ook al had ze het moeilijk met de duur van mama’s afwezigheid, ze steunde me van meet af aan in mijn avontuur en ze is trots op wat ik in Sierra Leone doe aan boord van de Global Mercy”, vertelt Freya Bernaert uit Kortrijk.
“Omdat ik wist dat Maxine het tijdens mijn afwezigheid soms lastig zou krijgen, verstopte ik vóór mijn vertrek cadeautjes in huis. Als we videobellen, geef ik hints over de verbergplek of spelen we warm en koud. Aan boord ontdekte ik dat Maxine net hetzelfde idee had gehad. Ze stopte zes cadeautjes in mijn koffer, eentje voor elke nieuwe week. Zo vond ik al een rolletje Mentos, lippenbalsem van Labello en kerstlichtjes.”
(Lees verder onder de foto)
Rechtvaardigheidsgevoel
Die familiale intimiteit blijkt kenmerkend voor de 46-jarige verpleegkundige en gewezen animator en hoofdanimator bij Chirojeugd Vlaanderen. Ze had dan weliswaar een biologische oudere broer zowel als een jongere broer en zus, tot haar vijftiende verbleef ze in het pleeggezin dat hun biologische moeder Hilde vóór Freya’s geboorte had gesticht.
“Eenentwintig kinderen zagen we in die jaren komen en gaan, allen in ons gezin geplaatst door de jeugdrechter. Op een bepaald moment waren we zelfs met z’n zestienen en er was op geen enkel moment onderscheid tussen biologische en geplaatste kinderen. Ik houd er warme herinneringen aan over, een opmerkelijk ontwikkeld inlevingsvermogen, een groot aanpassingsvermogen en een nog groter rechtvaardigheidsgevoel. Dat laatste is echter ook een valkuil waarin ik al vaker ben getuimeld, tot mijn scha en schande.”
(Lees verder onder de foto)
Verpleegkundige
Tot vorig jaar werkte Freya Bernaert als verpleegkundige in het operatiekwartier van AZ Groeninge in Kortrijk en na haar Tour of Duty aan boord van de Global Mercy wordt ze hoofdverpleegkundige in de PAAZ van het O.L.V. van Lourdes Ziekenhuis in Waregem. “Ik ben dan ook allereerst een psychiatrisch verpleegkundige, die later een diploma peri-operatieve zorgen behaalde”, benadrukt Freya.
“Het werk in een PAAZ, een Psychiatrische Afdeling van een Algemeen Ziekenhuis, past ook beter bij mijn mondigheid. Personen met acute psychische problemen of die in een crisissituatie verkeren, komen daar op vrijwillige basis uitrusten om tot zichzelf te komen en hun ondergesneeuwde belangstellingen en talenten te herontdekken. Wij als verpleegkundigen moedigen hen aan en ondersteunen hen in hun therapie.”
(Lees verder onder de foto)
Mercy Ships
Aan boord van de Global Mercy is uiteraard meer behoefte aan operatieverpleegkundigen dan aan psychiatrische verpleegkundigen, vandaar Freya’s huidige inzet die uiteraard ook helemaal overeenstemt met haar elf jaar ervaring in de operatiekamers van het AZ Groeninge. Overigens leerde ook zij van het bestaan van Mercy Ships door de tv-serie The Surgery Ship op National Geopgraphic en de media-aandacht nadien voor de afwerking van de Global Mercy in de haven van Antwerpen.
“Mijn groot gevoel voor sociale engagement werd meteen aangesproken, als is het traject naar daadwerkelijk vrijwilligen aan boord slopend en bijwijlen frustrerend. Toch beklaag ik het me geen moment. Mercy Ships bracht alles wat ik ervan verwachtte en zelfs meer”, zegt Freya.
Haar taak is het assisteren van de chirurgen bij operaties, “wat inhoudt dat ik het operatieteam in- en uitcheck en dat ik instrumenten aanreik”. Contact met de patiënt is er zelden, “ook al omdat die verdoofd is wanneer ik hem of haar ontmoet”. Gelukkig zijn er nog de oogoperaties. “Die gebeuren onder plaatselijke verdoving en vooral het assisteren van de arts bij het wegnemen van de kompressen daags nadien is een wonderlijke ervaring. Plotseling kan de patiënt weer zien. Dan vloeien de tranen, en niet enkel bij de patiënt!”
(Lees verder onder de foto)
Taalbarrière
Artsen en verpleegkundigen kunnen dan wel bogen op vergelijkbare opleidingen, hun werkwijze durft wel eens te verschillen. “Bovendien ken je elkaar nog niet zo lang en is er de niet te onderschatten taalbarrière”, zegt Freya. “Je moet je dus snel kunnen aanpassen. Mijn eerste ervaring in de operatiekamer was bepaald onrustbarend, net als voor zowat iedereen die niet het Engels als moedertaal heeft. Er zijn niet enkel de verschillende accenten van Amerikanen, Britten, Canadezen, Australiërs en Nieuw-Zeelanders, die nationaliteiten praten graag snel en in afkortingen.”
“De kakafonie wordt nog versterkt doordat we sinds COVID allen FFP2-mondmaskers dragen. Ik kaartte de kwestie meteen aan en toen bleek het een hoogst herkenbare klacht en bezorgdheid bij alle niet-Engelstaligen. We durven nu al sneller te verzoeken trager te praten en geen afkortingen te gebruiken. Bovendien let ik nog aandachtiger op de lichaamstaal.”
Vooral die ervaring neemt Freya Bernaert mee terug naar België. In Kortrijk doceert ze tandartsassistentie in het Centrum voor Volwassenenonderwijs CVO Scala. Voor de helft van haar leerlingen is het Nederlands niet hun moedertaal, terwijl de andere helft bestaat uit zij-instromers. “Nu ik uit ervaring weet hoe vreselijk je je kunt voelen omdat je de taal niet machtig bent als je dat zou willen, zal ik veel meer invoelend met hen omgaan”, besluit ze.
(Lees verder onder de foto)
Therapeutisch
De meest verrassende vaststelling is echter dat vrijwilligen voor Mercy Ships voor Freya Bernaert bovenal therapeutisch zal zijn geweest. “Op 1 september 2009 stierf in AZ Maria Middelares in Gent ons eerste kindje net vóór de bevalling in mijn buik. Die dinsdag was dus zowel Xanders geboorte- als sterfdag. Nog vóór de bevalling moesten mijn partner Filip en ik een naam zowel als een kistje kiezen. Omdat ik opgroeide in een supergroot gezin, ervoer ik Xanders dood als een soort mislukking, minstens als een innerlijke leegte. Voor onze dochter kozen we de naam Maxine, omdat die zo veel mogelijk letters bevat uit Xander.”
“In Sierra Leone werken, voelt aan als een beetje die leegte opvullen. Ik houd hier voortdurend kinderen in de armen, niet enkel aan boord, maar ook in de stad wanneer we drinkwater uitdelen. Daarbij heb ik voortdurend het gevoel dat Xander goedkeurend toekijkt. Toen we Maxine op haar vierde de urne met Xanders as toonden en het kaartje met zijn hand- en voetafdrukjes, zei ze meteen ‘broertje’. Ze is het altijd blijven onthouden. Op de kermis laten we nu nog steeds een ballon op, ‘voor Xander, daarboven’. Aan boord van de Global Mercy leerde ik mijn verlieservaring beter te plaatsen en weer thuis zal ik dat beter kunnen uitleggen aan Maxine zowel als aan Filip, die me weliswaar altijd ontzettend steunde.”
