“Je schept een band met mensen die vaak voor het eerst in hun leven een tandarts te zien krijgen”
Mercy Ships vaart met volledig operationele ziekenhuisschepen naar de allerarmste patiënten in Afrika. Eenmaal aangekomen, opereren de vrijwillige chirurgen zo snel mogelijk patiënten met levensbedreigende aandoeningen. Ook vrijwilligers uit België – chirurgen, dokters, verpleegkundigen en logistieke medewerkers – gingen al mee aan boord om mensen te helpen. Eén van hen is medisch vrijwilligster Katrien Blancke, tandarts op de Global Mercy.
“Ja, zeg, het gaat niet om de hoogte, maar om de moeilijkheidsgraad van de wand!”, zegt Katrien Blancke gespeeld beteuterd. Ze toonde het groepje Belgen rond de tafel in de eetzaal aan boord van de Global Mercy zonet foto’s van de klimzaal in een gewezen kraakpand in Freetown waar ze vanavond opnieuw naartoe trekt. Het plagende gezelschap reageerde bepaald niet geïmponeerd. “Waarmee ik vooral wil zeggen dat het niet all work and no play is, hier aan boord”, wendt de 31-jarige tandarts zich dan maar opnieuw tot mij. “We werken hard, maar we kunnen ons toch voldoende ontspannen. Dat is zo typisch aan vrijwilligen voor Mercy Ships.”
(Lees verder onder de foto)
Uitdagingen
Katrien Blancke kan niet stilzitten, zegt ze zelf. “Ik zoek graag nieuwe uitdagingen en houd van aparte ervaringen. Zo deed ik in Freetown al plaatselijke markten aan, waar ik van die prachtige Afrikaanse stoffen kocht, het strand en enkele gezellige barretjes. Ik ging op uitstap naar de Banana Islands ten zuidwesten van het schiereiland Freetown, waar de Diemermeer van de Verenigde Oost-Indische Compagnie in 1747 schipbreuk leed, en in het Tacugama Chimpanzee Sanctuary ondernam ik een jungletrektocht om de 120 apen te bekijken die er worden verzorgd. Je kunt er ook verblijven in een ecolodge en zelfs een yogabezinning volgen.”
“Naar de Mambo Waterfall moet ik nog, een spectaculaire waterval in afgelegen gebied, waar je kunt zwemmen aan de voet van het neerstortende water of klimmen naar de top om te genieten van het uitzicht. Het is trouwens een belangrijke culturele plek voor de plaatselijke bevolking, want de verblijfplaats van geesten en goden.”
(Lees verder onder de foto)
Roeping
De oudste in een gezin met drie kinderen met een roeping in de gezondheidszorg (“mijn broer is huisarts, mijn zus nko-arts in opleiding”) is begiftigd met een makkelijk geprikkelde reislust. “Op mijn zeventiende trok ik naar Spanje en vervolgens naar Groot-Brittannië, een vriendje achterna dat in het Verenigd Koninkrijk een masteropleiding ging volgen. En op mijn 22ste won ik een wereldreis door deel te nemen aan de Route du Soleil, de grootste liftwedstrijd ter wereld onder de noemer It’s the journey, not the destination, het gaat om de reis, niet de bestemming. Drie jaar later maakte ik dan uiteindelijk die wereldreis, samen met een vriendin.”
Katrien Blancke werd geboren in Borgerhout, maar trok na haar studie tandheelkunde aan de KU Leuven naar Brussel, “omdat Antwerpen nu eenmaal geen heuse grootstad is”. Ze werkt als zelfstandige tandarts in drie tandheelkundige praktijken, “wat me een mooie verloning oplevert evenals voldoende flexibiliteit om vrijelijk te reizen”.
(Lees verder onder de foto)
Mercy Ships
In 2021 is Katrien Blancke alweer aan het internetsurfen met de trefwoorden ‘vrijwilligerswerk’ en ‘buitenland’. “Stuit ik daar toch op de website van Mercy Ships, waar ik lees over de komst van de Global Mercy naar Antwerpen. Ik was meteen verkocht. In het Dental Team konden ze wel een tijdelijke tandarts gebruiken, maar wegens COVID konden aanvankelijk geen tandartsen mee naar Afrika. Ik moest dus wachten tot 2024, maar toen kwam mijn droom uit.”
In Freetown wordt de Belgische aan boord ingeschakeld in het achtkoppige Dental Team. “Dat lijkt uitgebreid, maar blijkt toch geregeld te krap. Het tandheelkundig team is samengesteld uit drie tandartsen: de hoofdtandarts, Marijke Westerduin, Salamatou uit Guinea en ik. Daarnaast is er één assistente uit Duitsland en drie mensen van Sierra Leone zelf, de zogenaamde ‘day crew’: Jennifer, Hannah en Mabinty die de rol van secretaresse, vertaler en tandartsassistente op zich nemen.”
“Er is ook één extra persoon, Dulce, die vaak komt invallen in de sterilisatie als het te druk wordt. Zij komt uit Mexico en behoort tot de ‘long term crew’. Mijn patiënten zijn allereerst wie aan boord van de Global Mercy wordt geopereerd en zijn of haar verzorgers, maar evenzeer de plaatselijk gerekruteerde Day Crew zowel als de inwonende bemanning.”
(Lees verder onder de foto)
Hospitainer
Patiënten aan boord van de Global Mercy ziet Katrien Blancke in de state-of-the-arttandkliniek op dek 3, patiënten aan de wal in een zogenoemde hospitainer, die met de hulp van Nederlandse financiers in acht weken tijd werd uitgerust. Een gemiddelde zeecontainer van 20 voet lengte (zo’n zes meter) met comfortabele airco is voorzien van alle hedendaagse medisch materieel en een blauwe operatiestoel, die voldoende bewegingsruimte laat voor de tandarts en diens assistent.
Er is ook een bureau voor de patiëntenadministratie en een blauw gordijn biedt bescherming tijdens röntgenfotografie. Dat is overigens niet het enige blauwe detail, want de hele vloer is getooid in de bedrijfskleur van Mercy Ships. De Dental Unit is plug-and-play, met snelkoppelingen voor water en stroom, waardoor de container in een mum van tijd is opgesteld. Het is een handzaam en vooral efficiënt alternatief voor Mercy Ships’ vroegere tandverzorgingsexpedities per jeep, “al is het jammer dat patiënten nu ons moeten opzoeken en dat we daardoor minder patiënten dieper in het binnenland kunnen helpen.”
(Lees verder onder de foto)
Krio
“You think tooth shaky-shaky? Denk je dat je tand loszit?” Katrien Blancke moet glimlachen terwijl ze het vertelt. “Uiteraard maak ik gretig gebruik van de diensten van Mabinty en Hannah Janet, onze Sierra Leonese assistentes-vertalers, maar ik probeer zelf ook een woordje Krio te praten met mijn patiënten.” Krio of Creools-Engels is de omgangstaal in Sierra Leone, zowel tussen autochtone bewoners onderling als met andere minderheden zoals Libanezen, Indiërs en Chinezen. Zowat iedereen in het land is het machtig. “Can you waka-waka? Kun je je kiezen over elkaar bewegen? Of na de behandeling: You can lock you moth now, je kunt je mond nu weer sluiten.
“Het klinkt grappig, maar het schept een band met mensen die vaak voor het eerst in hun leven een tandarts te zien krijgen, een witte vrouw dan nog, en het helpt in deze hypertechnische en dus overweldigende omgeving de stress verminderen.”
“Ik ben ook telkens ontroerd als ik onze assistentes geruststellend de hand van de patiënt zie vastnemen. En ik leer hier veel bij. Bijvoorbeeld dat Sierra Leoners zoals vele Afrikanen hun tanden ook gebruiken als werktuig, zoals voor het openen van flesjes, waardoor de meesten hun verstandskiezen behouden en bijgevolg een ruimer zittende mond hebben. En dat de wortels merkelijk dieper zitten in steviger bot, wat dan weer het verwijderen flink kan bemoeilijken.”
